Verstaanbaarheid

Spraak is een continue stroom van geluid. Dat geluid varieert in sterkte volgens een bepaald ritme. De lettergrepen bepalen dat ritme, bij normale spraak ongeveer 3-4 per seconde. In een geluidplaatje (tijd horizontaal en geluidssterkte verticaal) is de variatie in geluidssterkte goed te zien. Die variatie bevat de informatie die nodig is om klanken, lettergrepen, woorden en zinnen te herkennen. De variatie is essentieel voor de verstaanbaarheid.

Flink veel zon

Rechts een plaatje met boven de zin “Flink veel zon bij 15 tot 17 graden”.
In het midden dezelfde zin, maar nu met ruis erbij. Daaronder de zin met veel galm.
Zowel ruis als galm veranderen het plaatje duidelijk; er is veel minder van de variatie over. Dit heeft direct gevolg voor de verstaanbaarheid. Het is ook duidelijk te horen in de geluidsfragmenten hieronder.

  1. Originele weerbericht (NPO 1)

     

  • Weerbericht in ruis

  • Weerbericht met galm


  • De verstoringen in deze voorbeelden zijn tamelijk ernstig, ter illustratie. De mate waarin ruis en galm de verstaanbaarheid aantasten kan goed worden bepaald met een rekenmodel, de zogenaamde Speech Transmission Index. Dit rekenmodel kent veel praktische toepassingen, zoals zaalakoestiek, toespreekinstallaties en allerlei communicatieapparatuur (headsets, telefoons).

    Bij een gezond gehoor kunnen we bepaalde verstoring wel aan; de verstaanbaarheid blijft dan nog voldoende. Voor slechthorenden geldt dat vaak niet; zij hebben eerder last van de storing.  Slechthorenden hebben al te maken met een “interne verstoring”, die dan bij de ruis of galm van buiten optelt. Het resultaat is dat verstaan van spraak moeilijker wordt.

    Hoe goed mensen spraak kunnen verstaan noemen we de spraakverstaanvaardigheid. Om een indruk te krijgen van die verstaanvaardigheid is een korte spraaktest ontwikkeld die op internet kan worden afgenomen.